محتوای این مطلب
شما می‌دانید که هیچ ماده اضافی حتی آب نباید در داخل جمجمه تجمع پیدا کند، اگر این اتفاق بی‌افتد یعنی بیماری خطرناکی ایجاد شده است. در این مقاله در ارتباط با بیماری هیدروسفالی Hydrocephalus اطلاعات جامعی را در اختیار شما قرار می‌دهیم تا بدانید که در صورت بروز این بیماری باید چه کارهایی انجام دهید و هر چه سریع‌تر، خطر را کاهش دهید.
هیدروسفالی چیست؟
هیدروسفالی تجمع آب در داخل جمجمه است، به این صورت که در اطراف مغز فضاهای خالی به نام بطن وجود دارد که در آن مایعی زلال در جریان است و به آن مایع مغزی نخاعی گفته میشود. این مایع به صورت مداوم در بطن‌ها تولید شده و در اطراف مغز و نخاع در حرکت است. پس از شستشوی بافت عصبی در قسمت بالای کاسه سر و جمجمه، توسط رگ‌های خونی جذب و خارج میشود. اگر به هر دلیلی این ماده در مغز افزایش یابد و تجمع غیر طبیعی داشته باشد، بیماری هیدروسفالی به وجود می‌آید.
دلایل ابتلا به هیدروسفالی
مایع نخاعی تولید شده، باید در مسیری جریان پیدا کند و در پایان جذب شود. به دلایل مختلفی ممکن است این روند دچار اختلال شود و هیدروسفالی رخ دهد. در ادامه به بیان برخی از این دلایل می‌پردازیم.
تومور مغزی
از مهم‌ترین دلایل بروز این بیماری که ممکن است در افراد به وجود آید، رشد تومور مغزی و خونریزی در داخل مغز است که باعث انسداد مسیر رگ‌ها برای جذب مایع مغزی نخاعی میشود.
افزایش تولید مایع مغزی و نخاعی
یکی دیگر از علل این بیماری، افزایش میزان تولید مایع مغزی و نخاعی در بطن‌ها و جذب بیشتر از ظرفیت این مایع در رگ‌های خونی است. این رخداد گاهی به دلیل رشد تومور مغزی در محل تولید مایع نخاعی مغزی است که رشد سلول‌های سرطانی در این ناحیه، تولید مایع را بسیار زیاد می‌کنند. لازم به ذکر است، این نوع تومور خوش‌خیم بوده و بیشتر در دوران شیرخواری نوزاد به وجود می‌آید.
برخی بیماریها
علت دیگر بروز هیدروسفالی، اختلال در جریان خون به دلایل مختلف از جمله بیماری‌های قلبی، ایجاد لخته خون و انسداد عروق است که باعث اختلال در فرایند جذب مایع مغزی نخاعی می‌گردد و تجمع مایع مغزی نخاعی زیاد میشود.
علائم هیدروسفالی
هیدروسفالی که باعث تجمع مایع مغزی نخاعی در مغز میشود، فشار زیادی به جمجمه وارد می‌کند. علائم این بیماری اغلب بعد از فشار به جمجمه به وجود می‌آید. در کودکان این علائم شامل حالت تهوع، تاری دید، انحراف چشم به پایین و استفراغ است که این علائم در هنگام بیدار شدن، شدیدتر می‌شوند. برخی علائم دیگر این بیماری عبارتند از:
- اختلال حرکتی
- کاهش بینایی و دید
- بروز عفونت همراه با تب
- ایجاد تشنج و خونریزی مغزی همراه با از دست دادن هوشیاری
بیماری هیدروسفالی در کودکان دارای علائمی است که تشخیص آن برای مادران راحت است، به صورتی که با انحراف چشم به سمت پایین، پلک پایین مقداری از عنبیه را می‌پوشاند. توصیه میشود در صورت دیدن علائم هیدروسفالی در کودک خود برای درمان، سریع به متخصص مغز و اعصاب مراجعه کنید.
از علائم ابتلا به هیدروسفالی در بزرگسالان می‌توان به همان علائمی که برای کودکان اشاره کردیم، به علاوه مواردی چون اختلال در راه رفتن، بی‌اختیاری در دفع ادرار، مشکل حافظه و اختلال شناختی که به دلیل گسترش بیماری و عدم درمان به وجود می‌آید.
عوارض هیدروسفالی
عدم درمان و یا درمان دیر هنگام این بیماری بسیار خطرناک است. در این حالت شاید فرد از نظر جسمانی سالم به نظر بیاید ولی به طور ناگهان هوشیاری خود را از دست داده و دچار ایست قلبی میشود. در کودکان اگر این بیماری تشخیص داده نشود، ممکن است کاسه سر بزرگتر از اندازه نرمال شود و در نهایت موجب مرگ نوزاد گردد.
چه طور هیدروسفالی را تشخیص دهیم؟
در صورتی که علائم این بیماری در فرد مراجعه کننده وجود داشته باشد، پزشک متخصص مغز و اعصاب به بررسی اندازه و افزایش دور سر می‌پردازد. علائمی مانند ورم روی سر، وضعیت چشم‌ها، نحوه راه رفتن، مشکلات حافظه و … را برای احتمال ابتلا به هیدروسفالی بررسی می‌کند. در صورت شک به بیماری، روشهای تشخیصی مانند ام آر آی و سی‌تی اسکن مغزی را تجویز می‌کند. در صورت تشخیص هیدروسفالی باید علت به وجود آمدن نیز تشخیص داده شود و هر دو مورد یعنی هم بیماری و هم علت به وجود آورنده آن درمان گردد.
درمان هیدروسفالی
درمان این بیماری در برخی موارد با برطرف کردن علل بروز بیماری با عامل عفونت، قابل درمان است. در برخی موارد می‌توان با تجویز دارو مانند استازولامید در موارد خفیف بیماری هیدروسفالی، میزان تولید مایع مغزی نخاعی را کاهش داد و آن را درمان کرد. از دیگر موارد درمان بیماری هیدروسفالی که با تکنیک دارویی اجرا نمی‌گردد و زمانی استفاده میشود که شدت بیماری گسترش یافته است، عمل جراحی است.
در روش جراحی هیدروسفالی، یک لوله باریک و نازک به نام شنت مغزی در بدن فرد قرار داده میشود، به این صورت که یک سمت این لوله وارد بطن‌های مغزی شده و سمت دیگر آن از طریق پوست وارد بدن می‌گردد و مایع مغزی نخاعی از بطن‌ها خارج شده و وارد حفره شکمی میشود، این لوله نازک دارای یک محفظه نیم‌کره مانند به نام پمپ استو، در زیر پوست قرار می‌گیرد و در صورت نیاز برای افزایش سرعت تخلیه و جهت نمونه‌برداری از مایع مغزی نخاعی و انجام معاینات مورد استفاده قرار می‌گیرد.
از خطرات این عمل جراحی به نسبت ساده می‌توان ایجاد عفونت در محل شنت‌گذاری، پارگی شنت و یا مسدود شدن مسیر حرکت مایع مغزی نخاعی در شنت است. در صورت از کار افتادن این لوله، هیدروسفالی باز می‌گردد. توصیه میشود در صورت بروز مجدد علائم برای بررسی و رفع مشکل در شنت به متخصص مغز و اعصاب مراجعه کنید.
در برخی موارد که علت هیدروسفالی تومور باشد، با انجام عمل جراحی و خارج کردن تومور این بیماری درمان می‌گردد و در بسیاری از موارد نیاز به شنت‌گذاری وجود نخواهد داشت.
روش دیگر درمان هیدروسفالی که امروزه مورد توجه پزشکان قرار گرفته است، آندوسکوپی است. در این روش با ایجاد برشی در سر، آندوسکوپ وارد بطن‌ها شده و مایع مغزی نخاعی داخل سر را به اطراف برای جذب در رگ‌های خونی هدایت می‌کند. این عمل نسبت به عمل شنت‌گذاری راحت‌تر بوده و دردسر‌های تعویض و آسیب شنت را ندارد، ولی ممکن است در همه نوع هیدروسفالی تاثیرگذار نباشد.
بدون دیدگاه