تومورهای نخاعی و دلایل ابتلا به آن

به تومورهایی که در کانال نخاعی یا در استخوان‌های ستون فقرات ایجاد شده و رشد می‌کنند تومورهای نخاعی گفته می‌شود. تومور طناب نخاعی که تومور اینترادورال نیز گفته می‌شود، در نخاع یا پوشش طناب نخاعی (دورا) شروع به رشد می‌کند. توموری که بر استخوان‌های ستون فقرات (مهره‌ها) اثر می‌گذارند، به تومور مهره‌ای شهرت دارند.

به طور معمول این نوع تومورها از دیگر بخش‌های بدن به ستون فقرات گسترش پیدا می‌کنند. کلیه تومورها یا توده‌های نخاعی ممکن است منجر به احساس درد، مشکلات عصبی و در بعضی از مواقع سبب فلجی شدن فرد شوند، علاوه بر این چه توده خوش‌خیم باشد و چه بدخیم می‌تواند جان بیمار را تهدید کند و سبب معلولیت دائمی وی شود، به همین دلیل توصیه می‌شود که با مشاهده علائم این بیماری در سریع‌ترین زمان ممکن برای مراجعه به بهترین متخصص مغز و اعصاب و ستون فقرات اقدام کنید.

نقش عوامل ژنتیکی در ابتلا به تومورهای نخاع

در اکثر موارد دلیل به وجود آمدن تومورهای ستون فقرات مشخص نیست. کارشناسان تصور می‌کنند که ژن‌های معیوب در پیدایش تومورهای نخاعی نقش به سزایی ایفا می‌کنند. به طور معمول کارشناسان مطمئن نیستند که آیا نقص‌های ژنتیکی از طریق وراثت انتقال پیدا می‌کنند، خود به‌ خود به وجود می‌آیند و یا یک عامل محیطی نظیر قرار گرفتن در معرض مواد شیمیایی به خصوصی سبب به وجود آمدن آنها می‌شود. با این وجود، در بعضی موارد، تومورهای نخاعی با سندرم‌های ارثی معرفی می‌شوند.

علائم تومورهای نخاعی

تومورهای طناب نخاعی به ویژه زمانی که رشد می‌کنند ممکن است باعث به وجود آمدن علائم و نشانه‌های مختلفی شوند. احتمال دارد بر نخاع یا ریشه‌های عصبی، رگ‌های خونی یا استخوان‌های ستون فقرات اثر بگذارند. علائم و نشانه‌ها امکان دارد موارد زیر را شامل شود:

• احساس درد در محل تومور به علت رشد تومور.
• کمردرد که بیشتر به دیگر قسمت‌های بدن سرایت می‌کند.
• کاهش حساسیت به درد، گرما و سرما.
• عدم کنترل بر روی عملکرد روده یا مثانه.
• اختلال در راه رفتن که برخی اوقات منجر به زمین خوردن می‌شود.
• احساس کمردرد که در شب شدت پیدا می‌کند.
• از دست دادن حس یا ضعف عضلانی، به خصوص در بازوها یا پاها.
• ضعف عضلانی بخش‌های مختلف بدن که امکان دارد خفیف یا شدید باشد.

کمر درد یکی از اولین نشانه‌های تومورهای طناب نخاعی است. علاوه بر این احتمال دارد، درد فراتر از کمر به باسن، پاها یا بازوها گسترش پیدا کرده و با گذشت زمان حتی با درمان بدتر شود. تومورهای ستون فقرات بسته به انواع تومورهای دیگر با سرعت‌های مختلفی در بدن پیشرفت می‌کنند.

چه زمانی باید به پزشک متخصص مغز و اعصاب مراجعه کرد؟

دلایل متعددی برای کمر درد وجود دارد و اکثر کمر دردها بر اثر تومور نیستند، اما از آنجایی که تشخیص و درمان در زمان مناسب برای تومورهای ستون فقرات از اهمیت به سزایی برخوردار است، در مورد کمردرد خود به پزشک متخصص مغز و اعصاب مراجعه کنید چنانچه:

• درد تداوم دارد و پیش‌رونده است.
• به فعالیت خاصی مرتبط نیست.
• هنگام شب بدتر می‌شود.
• فرد سابقه سرطان دارد و دچار کمردرد جدیدی شده است.
• دیگر نشانه‌های سرطان نظیر حالت تهوع، استفراغ یا سرگیجه را دارید.

اگر علائم زیر را احساس کردید سریع به پزشک متخصص مراجعه کنید:

• احساس ضعف یا بی‌حسی پیش‌رونده عضلانی در پاها یا بازوها
• تغییر در کارکرد روده یا مثانه

تومورهای نخاعی بر اساس منشأ

تومورهای نخاعی را می‌توان بر اساس منشأ آنها در داخل یا خارج نخاع دسته‌بندی کرد. انواع تومورهای نخاعی عبارت هستند از: 

• آستروسیتوما
• کوردوما
• گلیوما 
• مننژیوما
• نروفیبروم
• شوانوما 

تومورهای اولیه یا ثانویه

دو نوع کلی تومورهای نخاعی وجود دارند که می‌توانند سبب ایجاد علائم شوند: تومورهای اولیه و تومورهای ثانویه (متاستاتیک).

تومورهای اولیه نخاع

در ستون فقرات من جمله رشد در استخوان‌ها، دیسک‌ها، اعصاب یا دیگر عناصر موجود در ستون فقرات ناشی می‌شوند. تومورهای اولیه ستون فقرات به طور معمول غیر سرطانی (خوش‌خیم) هستند و در افراد جوان بیشتر دیده می‌شوند. همانژیوم از متداول‌ترین تومورهای خوش‌خیم اولیه ستون فقرات است. مولتیپل میلوما و استئوسارکوم نیز از تومورهای اولیه نخاعی بوده که سرطانی یا بدخیم محسوب می‌شوند.

تومورهای ثانویه ستون فقرات (تومورهای متاستاتیک)

سرطان‌هایی نظیر سرطان ریه، سرطان سینه و سرطان پروستات به نواحی گوناگون نخاع گسترش پیدا می‌کنند. به پخش شدن سلول‌های سرطانی به نخاع که منشأ اولیه آنها در سایر نواحی بدن بوده است، تومورهای متاستاتیک نخاعی می‌گویند. این تومورها رایج‌ترین نوع در ستون فقرات محسوب شده و سرطانی هستند، همچنین احتمال پخش شدگی بیشتر دارند و به طور معمول بسیار سریع رشد می‌کنند. در حدود 90% تومورهای ستون فقرات تشخیص داده شده از نوع متاستاتیک هستند.

بعضی از بافت‌هایی که با شروع لایه‌های خارجی ستون فقرات باعث ایجاد تومور و سرطان در ستون فقرات می‌شوند عبارت هستند از:

• قسمت‌هایی مانند داخل مغز استخوان که تشکیل دهنده مهره‌های نخاعی هستند.
• غضروف‌های محافظت‌کننده از مفاصل مهره‌ها.
• دیسک‌ها نخاعی که فضای میان مهره‌ها را پر می‌کنند.
• رگ‌های خونی که تأمین کننده مواد مغذی ستون فقرات هستند.
• اعصاب محیطی که از مهره‌ها برای خارج شدن استفاده می‌کنند.
• ماده پیا، ماده دورا و ماده عنکبوتیه، 3 لایه غشایی که نخاع را احاطه می‌کنند.

جمع‌ بندی

چنانچه علائم و نشانه‌هایی دارید که با نشانه‌ها و علائم تومورهای نخاعی مشترک هستند نظیر کمردرد دائمی و غیر قابل توضیح، احساس ضعف یا بی‌حسی در پاها، یا تغییرات در کارکرد روده یا مثانه، در اسرع وقت با متخصص مغز و اعصاب تماس بگیرید. پس از معاینه پزشک، امکان دارد به پزشک ارجاع داده شوید که برای تشخیص و درمان سرطان (انکولوژیست) یا بیماری‌های مغز و نخاع (متخصص مغز و اعصاب، جراح مغز و اعصاب یا جراح ستون فقرات) و یا اختلالات استخوانی (جراح ارتوپد) آموزش دیده است.