بیماری های مرتبط با دیسک گردن و درمان آنها

گردن قسمتی از ستون فقرات متشکل از هفت استخوان است که با ‏دیسک میان مهره‌ای از یکدیگر جدا شده‌اند، این دیسک‌ها باعث حرکت آزادانه ستون فقرات می‌شوند و در هنگام انجام فعالیت‌های فیزیکی به عنوان ‏یک کمک فنر عمل خواهند کرد. چنانچه لایه خارجی که دیسک آن را احاطه کرده پاره شود، مرکز ژله‌ای دیسک از طریق شکاف خارج شده و باعث ایجاد فتق دیسک می‌شود.

بر اثر فاکتورهای متعددی نظیر افزایش سن، دیسک‌های موجود در ستون فقرات ممکن است حالت انعطاف و کشش خود را از دست داده و رباط‌هایی که اطراف دیسک‌ها هستند به علت شکنندگی به راحتی دچار پارگی شوند.

پارگی دیسک گردن

دیسک‌ها بین مهره‌ها قرار گرفته‌اند و در مرکز آنها ماده‌ای شبیه ژله وجود دارد. بخش خارجی دیسک‌ها متشکل از غضروف‌های رشته‌ای است که این ژل‌ها را در درون خود نگه می‌دارند.

هنگامی که در بخش خارجی دیسک پارگی یا شکاف ایجاد می‌شود، ژل از آن بیرون می‌زند که این عارضه به فتق دیسک یا پارگی شناخته می‌شود، در عین حال این عارضه به دیسک فتق شده، دیسک پاره شده یا دیسک لغزنده نیز شهرت دارد.

بیماری دیسک گردن

بیماری دیسک گردن در اصطلاح به مجموعه‌ای از بیماری‌های درگیر کننده آن گفته می‌شود که همان آرتروز گردن است و به طور شایع‌تر به معنای بیرون‌زدگی دیسک گردن است.

در ادامه به طور خلاصه به بیماری‌های دیسک گردن پرداختیم:

بد کار کردن دیسک

در عارضه بد کار کردن دیسک در MRI دیسک‌ گردن، مشکل مهمی در دیسک مشاهده نمی‌شود، اما در ساختمان‌های مولکولی آن اختلال به وجود آمده است.

در هسته دیسک گردن، دو ماده بسیار مهم به نام‌های کراتین سولفات و کندرویتین سولفات وجود دارند. با افزایش سن از میزان کندری سولفات‌ها نسب به کراتین سولفات کاسته می‌شود. در افرادی که دیسک آنها در معرض خطر قرار دارد به دلایل ژنتیکی، میزان کندرویتین سولفات کم است.

در حلقه دیسک، دو نوع کلاژن 2 و 1 وجود دارد. با بالا رفتن سن از میزان کلاژن نوع 2 کم شده و جای خود را به کلاژن نوع 1 خواهد داد، در این صورت در گردن ترک‌هایی ایجاد خواهد شد که این ترک‌ها با بیشتر شدن میزان حرکت، دچار ترک خوردگی بیشتر می‌شوند.

ایجاد ترک در دیسک گردن

به دلیل مشکلات ژنتیکی در برخی از افراد با گذشت زمان درون دیسک گردن ترک‌هایی پیدا می‌شود. در اصل در دیسک گردن، سه مدل ترک در سه محور طولی، عرضی و ارتفاعی به وجود می‌آید، این ترک‌ها اگر از حدی بزرگ‌تر شوند، در ام‌ آر آی قابل مشاهده هستند.

از دست دادن آب دیسک

درصد قابل توجهی از ساختمان دیسک گردن متشکل از آب است و در شرایط عادی، به هر میزان دیسکی درصد آب بیشتری داشته باشد نرم‌تر حرکت کرده و بهتر وظیفه خود را انجام می‌دهد.

با گذشت زمان و بالا رفتن سن در برخی از افراد به دلایل ژنتیکی دیسک گردن، آب خود را نسبت به سایر افراد سریع‌تر از دست می‌دهد.

در حقیقت مقاومت دیسک در مقابل نیرویی که به آن وارد می‌شود، به میزان آبی که درون دیسک است، بستگی دارد. به هر اندازه دیسک درصد آب کمتری داشته باشد، نیروی کمتری را می‌توانند تحمل کند. زمانی که آب دیسک کم می‌شود، احتمال ترک خوردن دیسک گردن وجود دارد. کم آب ‌شدن دیسک در اصطلاح دهیدراتاسیون نامیده می‌شود که در ام‌ آر آی قابل مشاهده می‌شود.

در ام ‌آر آی یک فرد سالم، دیسک‌های طبیعی به رنگ خاکستری هستند، اما دیسکی که آب خود را از دست می‌دهد در ام‌ آر آی به رنگ سیاه مشاهده می‌شود، به همین علت به آن دیسک سیاه Black Disc می‌گویند.

برجسته شدن دیسک گردن

حلقه دیسک از 20 لایه کلاژن به هم تنیده شده درست شده است و چنانچه به طور مثال ده لایه از لایه‌های کلاژن از داخل دچار پارگی شوند، دیسک در آن قسمت برجسته خواهد شد.

پارگی دیسک

در عارضه پارگی دیسک ترک‌های کوچکی در درون دیسک ایجاد می‌شوند و به تدریج به یکدیگر متصل شده و بزرگ‌تر می‌شوند و با وارد آمدن یک فشار اندکی بیشتر از حد نرمال بر دیسک، به طور مثال با بلند کردن یک جسم سنگین، ماده ژل مانند هسته دیسک وارد یکی از این شکاف‌ها شده و آن را گشاد می‌کند، سپس به بیرون تراوش کرده و به ریشه عصبی فشار وارد می‌کند.

جدا شدن یک قطعه از دیسک گردن

در پارگی دیسک ارتباط قسمتی از دیسک که پاره شده با هسته دیسک از بین می‌رود. اگر قطعه جدا شده وارد کانال نخاعی شود، بیمار باید تحت عمل جراحی قرار بگیرد.

باریک شدن و از بین رفتن دیسک

در این حالت دیسک تحلیل رفته و از بین می‌رود و ارتفاع فضای دیسکی کم خواهد شد.

درمان پارگی دیسک گردن

برخی از روشها برای درمان کردن پارگی دیسک گردن عبارتند از:

درمان بدون جراحی

اولویت درمان پارگی دیسک گردن بر اساس روش‌هایی غیر جراحی است. در این مرحله داروهای ضد التهاب و مسکن جایگزین جراحی خواهند شد و همزمان بیمار تحت جلسات فیزیوتراپی قرار می‌گیرد.

در موارد دیگر تزریق‌های اپیدورال یا تزریق پیرامون ریشه عصبی و اشعه لیزر در درون دیسک‌ها جهت درمان سریع‌تر و بهتر مورد استفاده قرار می‌گیرد.

به طور تقریبی 80% از موارد فتق یا پارگی دیسک گردن، با استفاده از روش‌هایی که به آنها اشاره شد درمان خواهند شد و 20% دیگر دیسک‌های گردن نیاز به عمل جراحی باز توسط متخصص جراح مغز و اعصاب دارند.

روش جراحی

چنانچه بیمار متحمل دردهای بسیار شدید شود یا علائم عصبی برای او به وجود بیاید به طور مثال دچار ضعف عضلانی، ضعیف و لاغر شدن عضلات بازو، ساعد و دست‌ها شود بر طبق قاعده نخستین تجویز برای وی بدون از دست دادن وقت و تعلل بیش‌تر، جراحی است. با این تفاسیر درمان‌های جراحی در برخی مواقع اولین راه درمانی و در برخی مواقع آخرین راه درمان خواهد بود. 

در بیمارانی که به سبب ضعف عضلانی احتیاج به عمل جراحی دارند یا افرادی که با درمان‌های طبی بهبود پیدا نمی‌کنند هر چه عمل جراحی با تأخیر بیشتری انجام شود، بدون شک به ضرر بیمار خواهد بود و نتیجه مطلوب و اثرگذار را از عمل جراحی نخواهد گرفت.

طب سوزنی

طب سوزنی هزاران سال است در شرق قاره آسیا رواج بسیاری داشته و پایه و اساس آن بر این اصل قرار دارد که چنانچه نقاط خاصی را در اندام‌های فرد بیمار فشار دهیم یا که به طور تخصصی سوزن بزنیم سبب می‌شود که درد گردن وی بهبود پیدا کند.

از طب سنتی در درمان بیماری‌های زیادی استفاده می‌شود و این نوع طب در دنیا طرفداران بسیار زیادی دارد. داروهای گیاهی نظیر زردچوبه و پودر درخت بید نیز سال‌ها در کشورهای گوناگون به عنوان درمان درد گردن استفاده شده است.

هیدروتراپی یا آب درمانی

این شیوه درمانی، انجام حرکات ورزشی در آب است. در این روش درمان، بیمار در آب ورزش‌های استاندارد و مخصوصی را انجام می‌دهد که با استمرار در تکرار آن، درد کاهش پیدا می‌کند و گرفتگی عضلات نیز تا حدود زیادی رفع خواهد شد. برای آب درمانی این امکان وجود دارد از آب گرم، وان حمام و یا جکوزی نیز استفاده کرد.

مصرف داروهای مسکن

داروهای مسکن بدون نیاز به نسخه پزشک نظیر ایبوپروفن و ناپروکسن را می‌توان مصرف کرد، این داروها افزون بر این که ممکن است درد شما را تسکین بدهند توانایی کاهش تورم در ناحیه گردن را نیز دارند.

به این نکته مهم توجه داشته باشید که این داروها باید توسط پزشک برای شما تأیید شود و نباید بیشتر از ۱۰ روز این قرص‌ها را مورد استفاده قرار دهید. دوز مصرفی این داروها را پزشک تعیین می‌کند.

کار گذاشتن دیسک مصنوعی

در بعضی از بیماران که مبتلا به دیسک گردن شدید شده باشند، با استفاده از روش جراحی، یک دیسک مصنوعی جایگزین می‌گردد.

سخن نهایی

اگر دچار پارگی دیسک گردن شدید، چند روز را به طور کامل به استراحت کردن اختصاص دهید. استراحت می‌تواند در بهبود تورم و التهاب ایجاد شده کمک کند و زمان لازم را برای بهبودی کامل فراهم کند.

در طی این مدت نباید لوازم سنگین را جابه‌جا کنید، باید ورزش را کنار گذاشت و از انجام حرکات سریع و ناگهانی به شدت خودداری کنید.

در این مدت استفاده از کمپرس یخ یا آب گرم برای تسکین درد شما می‌تواند مؤثر باشد، همچنین از درمان‌های بسیار مهم دستی نظیر ماساژ، موبیلیزیشن، روش‌های آزادسازی عضلانی و سوزن خشک (درای نیدلینگ) برای اصلاح ساختار و رفع سفتی‌های مفصلی و عضلات استفاده می‌شود.