یکی از عارضه‌هایی که در سنین میانسالی بروز پیدا میکند، تنگی کانال نخاعی (Cervical spinal stenosis) است. تنگی کانال نخاعی با توجه به ناحیه‌ای که درگیر میکند به دو دسته تنگی کانال نخاعی گردن و تنگی کانال نخاعی کمر تقسیم‌بندی می‌شود و در مجموع عارضه تنگی کانال نخاعی گردنی به 3 دسته محیطی، مرکزی و یا مخلوط محیطی و مرکزی تقسیم‌بندی می‌شوند.
در عارضه تنگی کانال نخاعی در ناحیه ستون فقرات گردنی احتمال دارد عصب‌های نخاع گردنی تحت فشار قرار بگیرند. تحت فشار قرار گرفتن اعصاب نخاعی علایمی نظیر درد، بی‌حسی، گزگز یا ضعف را به دنبال خواهد داشت.
در تنگی کانال نخاعی گردنی، در بیشتر مواقع مفاصل مهرهها که در اصطلاح پزشکی فاست نیز گفته می‌شوند، بیش از حد طبیعی رشد می‌کنند یا لیگامان‌های زرد (رباط‌های زرد) بیمار که در اصطلاح پزشکی لیگامان فلاوم نیز خوانده می‌شوند، دچار ضخیم شدگی (هیپرتروفی) شده و به همین سبب فضا برای ریشه‌های عصبی و نخاع کم می‌شود.
آشنایی با عارضه تنگی کانال نخاع
تنگی کانال نخاعی عارضه‌ای است که به طور معمول روند پیشرفت آهسته‌ای دارد و با بالا رفتن سن پس از ۵۰ سالگی بروز پیدا میکند. با این وجود در مواردی مشاهده شده است که افراد در رده سنی پایین‌تر نیز در اثر ابتلا به اسکولیوسیز (کج شدن ستون فقرات به شکل غیرطبیعی) یا مشکلات مادرزادی به عارضه تنگی کانال نخاعی دچار می‌شوند.
در بیشتر موارد، تنگی کانال نخاع در ناحیه تحتانی یا پایین کمری ستون فقرات مشاهده می‌شود. فرسودگی و جابه‌جا شدن مهرههای کمر، عارضه‌ای است که به لیز خوردگی مهره یا اسپوندیلولیستزیس شهرت دارد و یکی از علت‌های تنگی کانال نخاعی شناخته شده است.
احساس گرفتگی یا احساس درد از ناحیه ساق پا رایج‌ترین علت تنگی کانال نخاع محسوب می‌شود. هرچه این عارضه بیشتر پیشرفت کند، ایستادن و راه رفتن به علت افزایش درد پا به طرز قابل توجهی برای فرد بیمار دشوار خواهد شد.
علت تنگی کانال نخاعی گردن
ستون فقرات متشکل از مهرههای استخوانی است که بر روی یکدیگر قرار گرفته‌اند و نخاع از وسط این مهرهها عبور میکند. بعضی از عارضه‌ها سبب کاهش فضای سوراخ وسط مهرههای ستون فقرات می‌شوند و به دنبال آن نخاع تحت فشار قرار خواهد گرفت.
در ادامه به بررسی مهم‌ترین علایم تنگی نخاع گردن پرداختیم:
تنگی کانال نخاعی مادرزادی
در بعضی از نوزادان کانال نخاعی قطر کمتری نسبت به حد طبیعی آن دارد، این افراد در معرض ابتلا به عارضه تنگی کانال نخاعی گردن هستند، از این رو در صورت مشاهده تنگی کانال نخاعی مادرزادی، ضمن مراجعه به پزشک متخصص مغز و اعصاب باید مراقبت‌های اولیه نیز انجام شود.
ضربه خوردن مهره های ناحیه گردن
به علت ضربه دیدن مهرههای ناحیه گردن بر اثر تصادفات، سقوط از ارتفاع و اتفاقاتی از این دست، امکان دارد مهرههای ناحیه گردنی دچار آسیب یا التهاب شوند که در نهایت منتج به بروز نشانه‌های تنگی کانال نخاعی گردنی می‌شوند.
استئوآرتریت و رشد بیش از حد طبیعی استخوان ها
یکی از علل متداول عارضه تنگی کانال نخاع، رشد بیش از حد نرمال استخوان‌های ستون فقرات است، این عارضه باعث به وجود آمدن خارهای استخوانی خواهد شد و در نهایت فضای کانال نخاعی کاهش پیدا میکند. استئوآرتریت نیز عارضه‌ای است که با التهاب و تخریب مفاصل همراه است و ممکن است منجر به تنگی کانال نخاعی شود.
فتق دیسک گردن
دیسک‌های بین مهره‌ای یک مانع برای جلوگیری از سایش مهرهها در ناحیه گردن محسوب می‌شوند که در صورت بروز عارضه فتق یا پارگی دیسک فشار بر روی نخاع افزایش پیدا میکند و سبب بروز علائم تنگی کانال نخاعی گردن خواهد شد.
ضخیم شدن لیگامان های زرد
ضخامت لیگامان‌های زرد (رباط‌ها) به طور معمول با افزایش سن افزایش پیدا کرده و با سفت شدن رباط‌ها امکان بروز علائم تنگی کانال نخاعی گردن نیز بیشتر می‌شود.
علائم تنگی کانال نخاع
علائم تنگی کانال نخاعی با توجه به ناحیه بروز این عارضه در ستون فقرات متفاوت است. نشانه‌های تنگی کانال نخاعی گردن عبارت هستند از:
- گرفتگی عضلات دست‌ها و انگشتان
- احساس ضعف در دست‌ها و انگشتان
- بی‌حسی
- گزگز کردن انگشتان دست
- میلوپاتی
در اصطلاح به علائم ناشی از تحت فشار قرار گرفتن طناب نخاعی میلوپاتی گفته می‌شود. میلوپاتی علائمی نظیر بی‌اختیاری ادرار، از دست دادن تعادل در راه رفتن یا در دست گرفتن اشیا را شامل می‌شود.
در خصوص رابطه تنگی کانال نخاعی گردن و سرگیجه نیز می‌شود گفت، به علت فشار وارد شده به مفاصل و مهرههای گردن و اسپاسم متأثر از دیسک گردن امکان دارد تنگی کانال نخاعی با سرگیجه همراه باشد.
با بروز هر یک از این علائم تنگی کانال نخاعی گردن باید به پزشک متخصص مغز و اعصاب مراجعه کنید. پزشک برای تشخیص تنگی کانال نخاعی گردن به طور معمول از شیوه‌های تشخیصی تصویربرداری تشدید مغناطیسی (MRI) و توموگرافی کامپیوتری (CT) استفاده میکند.
عوارض تنگی کانال نخاعی گردن
به‌طور کلی تنگی کانال نخاعی گردن می‌تواند عوارض زیر را به دنبال داشته باشد:
- فشار بر روی اعصاب نخاعی که سبب احساس درد در بازوها می‌شود (رادیکولوپاتی).
- فشار بر روی نخاع که سبب بر هم خوردن تعادل و به وجود آمدن مشکل در سایر ارگان‌های بدن خواهد شد (میلوپاتی).
رادیکولوپاتی
نخاع به طور دقیق در مرکز ستون فقرات واقع شده است و اعصابی که از نخاع به سایر اندام‌های بدن می‌روند از شیارهایی میان مهرهها عبور می‌کنند. در صورتی که تنگی کانال در قسمت‌هایی از ستون مهرهها روی دهد که محل انشعاب این اعصاب از نخاع باشد، باعث بروز عارضه رادیکولوپاتی می‌شود. رادیکولوپاتی علائمی مانند بی‌حسی و مواردی از این دست را شامل می‌شود.
میلوپاتی
فشردگی نخاع بر اثر تنگی کانال منجر به میلوپاتی می‌شود. در بعضی موارد این عارضه غیرقابل جبران است و سبب به وجود آمدن احساس ضعف و از دست دادن حجم عضلانی در عضلات دست، بازو و برخی اوقات پاها می‌شود. اختلال در تعادل و بی‌اختیاری روده و مثانه، علائمی از فشار وارده به نخاع است.
اختلال در ادرار و مدفوع بر اثر تنگی کانال نخاعی گردن
تنگی کانال نخاعی گردن در مراحل مختلف ممکن است سبب به وجود آمدن اختلال در ادرار و مدفوع بیمار شود که در مرحله تخست چنانچه بیمار دیر به دستشویی برسد سبب ریزش ادرار می‌شود و در مراحل بعد سبب بند آمدن ادرار و در مرحله آخر سبب از دست دادن اختیار دفع ادرار و مدفوع به طور کامل می‌شود، اما این مرحله آخر بسیار نادر است.
انواع تنگی کانال نخاعی کمر و گردن
تنگی کانال نخاعی در حالت کلی به 2 نوع زیر تقسیم‌بندی می‌شود:
تنگی کانال نخاعی جانبی در ناحیه کمر و گردن
سوراخ میان مهره‌ای یک نوع حفره استخوانی است عصب نخاعی از راه این حفره از میان دو مهره مجاور عبور میکند. زمانی که یکی یا چند تا از این سوراخ‌ها باریک می‌شوند، به آن تنگی کانال نخاعی جانبی گفته می‌شود.
در این شرایط عصب نخاعی فضای کمتری دارد و با فشرده شدن امکان دارد سبب اختلال در عملکرد نخاع شود، این نوع تنگی کانال نخاعی در هر ناحیه‌ای از ستون فقرات (کمر، گردنی و سینه‌ای) احتمال دارد رخ دهد، اما اغلب در ستون فقرات در قسمت کمری این عارضه پیش می‌آید.
تنگی کانال نخاعی مرکزی کمر و گردن
در صورت تنگ شدن یکی یا چند مهره از مهره‌هایی که مسئولیت حفاظت از کانال نخاعی را بر عهده دارند، این نوع عارضه رخ می‌دهد. با تنگی کانال مرکزی، طناب نخاعی فضای کمتری برای عبور در اختیار خواهد داشت و در صورت فشرده شدن طناب نخاعی که ممکن است باعث بروز درد یا اختلال در عملکرد قسمتی شود که تحت فشار قرار گرفته است.
تنگی کانال مرکزی نیز در هر بخش از ستون فقرات احتمال دارد بروز پیدا کند، اما بیشتر در بخش گردنی و کمری رخ می‌دهد.
با به وجود آمدن عارضه تنگی کانال نخاعی احتمال این که حداقل 2 سطح از ستون فقرات، نظیر ناحیه گردن و کمر (تنگی پشت سر هم) را درگیر کند، افزایش پیدا میکند.
جمع بندی
تنگی کانال نخاعی (Spinal Stenosis) عارضه‌ای است که بر اثر آن کانال نخاعی تنگ‌تر از حد نرمال خود می‌شود.
بعضی افراد مبتلا به این بیماری امکان دارد در مراحل اولیه هیچ علائم و نشانه‌ای نداشته باشند، اما بعضی دیگر با نشانه‌ها و علائمی شامل درد، سوزن شدن، گزگز، بی‌حسی، ضعف عضلانی، سفتی گردن و حتی عدم امکان تکان دادن دست‌ها و بازوها به پزشک متخصص مغز و اعصاب مراجعه می‌کنند.
به یاد داشته باشید افرادی که دچار عارضه تنگی کانال نخاعی گردنی می‌شوند و علائم یا نشانه‌ای ندارند، امکان دارد در صورت رخ دادن یک حادثه مانند تصادف یا وارد آمدن ضربه ناگهانی به گردن، با علائم شدیدی مواجه شوند.
ستون فقرات و گردن جزء مهم‌ترین اعضای بدن هستند، بهتر است در کلیه فعالیت‌های روزانه مراقب این اعضا حیاتی باشیم تا به دردهای گردنی مبتلا نشویم.
بدون دیدگاه