آسیب نخاعی، یک نوع ضربه فیزیکی بسیار جدی است که به نخاع وارد می‌شود و در بیشتر مواقع در همه جنبه‌های زندگی روزانه فرد اثر مخرب و قابل توجهی به جای می‌گذارد.
نخاع به مجموعه‌ای طولانی از اعصاب و سلول‌ها گفته می‌شود که از قسمت پایینی مغز تا پایین کمر امتداد یافته است. نخاع سیگنال‌هایی را میان مغز و سایر اجزای بدن منتقل میکند. ارسال پیام‌های نخاعی به اندام‌ها توانایی حرکت و حس کردن درد را می‌دهد.
مهره‌ها به استخوان‌هایی گفته می‌شوند که روی یکدیگر قرار گرفته و تشکیل دهنده ستون فقرات هستند. ستون فقرات از اعصاب متعدد و زیادی تشکیل شده است که از قاعده مغز به سمت پایین ادامه یافته و در نزدیکی باسن خاتمه پیدا میکند.
آسیب نخاعی قادر است از انتقال بعضی یا همه پیام‌های عصبی جلوگیری کند. نتیجه این آسیب، از دست رفتن کلیه حس‌ها و قابلیت‌های حرکتی است.
آسیب نخاعی که نزدیک به گردن رخ دهد به طور معمول سبب فلج در بخش‌های گسترده‌تری از بدن، نسبت به آسیب‌های نخاعی در ناحیه کمر می‌شود.
علائم و نشانه های آسیب نخاعی
توانایی فرد در کنترل اندام بدن خود پس از آسیب نخاعی مشروط به 2 عامل است:
- محل آسیب در نخاع
- شدت آسیب نخاع
آسیب‌های نخاعی از هر نوع امکان دارد باعث یک یا چند مورد از علائم زیر شود:
- فقدان توان حرکتی و فلج شدن ناگهانی
- فقدان ادراک احساس گرما، سرما و لامسه
- عدم توانایی کنترل روده یا مثانه
- اسپاسم و ضعف عضلات
- از دست دادن حس جنسی و قابلیت باروری
- احساس درد یا سوزش شدید بر اثر آسیب دیدن رشته‌های عصبی نخاع
- به وجود آمدن مشکل در تنفس
- کمردرد یا درد شدید در گردن
- از دست دادن هماهنگی یا فلج در هر ناحیه از بدن
- بی‌حس شدن، سوزن سوزن شدن دست‌ها و پاها
- به وجود آمدن مشکل در تعادل و راه رفتن
دلایل آسیب نخاعی چیست؟
آسیب نخاعی امکان دارد بر اثر وارد شدن ضربه ناگهانی و آسیب‌زا به ستون فقرات رخ دهد که سبب شکستگی، جابه‌جایی، خرد یا فشرده شدن مهره‌ها می‌شود، علاوه بر این امکان دارد آسیب نخاعی در اثر اصابت گلوله یا زخم چاقو روی دهد که به نخاع نفوذ کرده و باعث آسیب دیدگی یا قطع نخاع خواهد شد.
آسیب اضافی به طور معمول در طی روزها یا هفته‌های پس از آسیب اولیه به سبب خونریزی، تورم، التهاب و جمع شدن مایعات در نخاع و پیرامون آن اتفاق می‌افتد.
ضایعه نخاعی غیر ترومایی امکان دارد در اثر سرطان، آرتروز، التهاب، عفونت یا تحلیل دیسک ستون فقرات رخ دهد.
انواع آسیب های نخاعی
آسیب‌های نخاعی ممکن است کامل یا ناقص (جزئی) باشند.
کامل
آسیب کامل نخاعی باعث ایجاد فلج کامل در نواحی زیرین بخش‌های آسیب دیده شود و هر دو طرف بدن را درگیر خواهد کرد.
آسیب کامل نخاعی، امکان دارد سبب ایجاد فلج هر چهار اندام (کوادری پلژیا) یا نیمه تحتانی بدن (پاراپلژیا) شود.
کوادری پلژیا: یک نوع فلج است که در این حالت، فرد حس‌ها و کنترل دست‌ها و پاهای خود را از دست خواهد داد.
پاراپلژیا: به معنی فلج کامل پاها است و دست‌ها قابلیت حرکت دارند.
ناقص
بعد از به وجود آمدن آسیب ناقص نخاعی، بعضی از قابلیت حرکتی و حسی در یک یا هر دو طرف بدن باقی می‌ماند. در این حالت، بدن و مغز هنوز این توانایی را دارند که از مسیرهای به خصوصی با یکدیگر ارتباط برقرار کنند.
آسیب نخاعی کمر
ضایعه نخاعی کمر ممکن است بر اثر آسیب به مهره‌ها، رباط‌ها یا دیسک‌های ستون فقرات یا خود نخاع روی دهد. آسیب نخاعی علاوه بر این احتمال دارد ناشی از وارد شدن یک ضربه ناگهانی به ستون فقرات باشد که سبب شکستگی، دررفتگی، فشرده یا له شدن یک یا چند مهره شود.
عوارض وارد شدن آسیب به نخاع کمر
آسیب به نخاع کمر یعنی در پنج مهره کمری از L1 تا L5 در مجموع باعث از دست رفتن عملکرد در لگن و پاها خواهد شد، اما بر عملکرد بخش‌های فوقانی بدن اثر نمی‌گذارد. چنانچه ضایعه نخاعی کمر رخ دهد عوارض زیر بروز پیدا خواهد کرد:
- آسیب به مهره‌های کمری در مجموع باعث از دست دادن عملکرد و توان حرکتی در لگن و پاها می‌شود.
- افرادی که دچار آسیب نخاعی کمری می‌شوند، توانایی بر روی کنترل ادرار خود را به طور کامل یا تا حدودی از دست خواهند داد.
- بسته به توان پاها، مصدوم امکان دارد به ویلچر نیاز داشته باشد یا با کمک بریس راه برود.
در این نوع ضایعه نخاعی که در قسمت مهره‌های کمر رخ می‌دهد، امکان شروع دوره درمان پیش از جراحی‌های ترومایی وجود دارد و بیماران قادر خواهند بود که روند بهبودی را شروع کنند.
در آسیب نخاع کمری، سطح و مدت زمان مورد نیاز برای بهبودی به این بستگی دارد که کدام یک از اعصاب آسیب دیده است و میزان شدت آن و اینکه آیا ضایع وارد شده کامل یا ناقص بوده است. تمام آسیب‌های نخاعی شدید هستند، اما آسیب نخاعی کمر به ندرت زندگی فرد را تهدید میکند.
بیشتر افرادی که دچار آسیب نخاعی کمری می‌شوند، با مراجعه به پزشک متخصص مغز و اعصاب و کمک گرفتن از تجهیزات کمکی حرکتی نظیر ویلچر، قدرت حرکت خود را به دست خواهند آورد.
روش های درمان در ضایع نخاعی کمر
چنانچه بیمار با علائم ابتدایی آسیب نخاعی رو به رو شد می‌بایست در اسرع وقت به پزشک متخصص مغز و اعصاب مراجعه کند، زیرا ضایع نخاعی امکان دارد عوارض طولانی مدتی مانند فلج شدن و از دست دادن حس در اندام‌های حرکتی را به دنبال داشته باشد، در نتیجه درمان سریع این عارضه از اهمیت بسزایی برخوردار است.
درمان های غیر جراحی
ثابت نگه داشتن فشار خون در محدوده تأیید شده، تحت کنترل داشتن مشکلات قلبی و عروقی، درمان سریع عفونت‌ها، انجام ورزش‌ها و فعالیت‌های بدنی که ستون فقرات را در تراز خود نگه خواهد داشت، مراقبت از ریه‌ها و کنترل تنفس سالم به بیمار کمک خواهد کرد که سلامتی خود را به دست بیاورد.
انجام عمل جراحی
چنانچه طناب نخاعی به وسیله پارگی دیسک تحت فشار قرار بگیرد، جراح بدون از دست دادن زمان تصمیم به جراحی می‌گیرد و اقدامات آماده‌سازی بیمار برای جراحی انجام خواهد شد. در صورت درمان با متدهای غیر جراحی امکان دارد در آینده درد تشدید شود و در آن زمان جراحی بهترین روش درمان است.
جمع بندی
آسیب نخاعی انواع گوناگونی دارد که بر اساس شدت آ‌ها دسته‌بندی می‌شوند. چنانچه این آسیب در سطح پایینی رخ دهد این احتمال وجود دارد که اندام‌های تحتانی و پاها را دچار مشکل کند.
چنانچه آسیب نخاعی در بالاترین سطح خود رخ دهد امکان دارد اندام‌هایی مانند دست، بازو و بالاتر را نیز درگیر کند و در صورتی که نخاع به طور کامل دچار آسیب شده باشد، کلیه حرکات و حس‌های بدن متأثر از آسیب وارد شده، قرار خواهد گرفت. مراجعه به بهترین پزشک متخصص مغز و اعصاب و ستون فقرات در زمان بروز آسیب نخاعی از اهمیت بسزایی برخوردار است.
بدون دیدگاه